Saga Ægisif á haus

Heldur var dapurlegt að fylgjast með fréttaflutningi RÚV í kvöld um vanhelgun Tyrkja á Ægisif, þegar henni var breytt aftur í mosku með bænahaldi múslíma í henni undir forystu Erdogan. Ægisif hefur verið ein af höfuðkirkjum kristninnar í hálft annað árþúsund eða frá árinu 537 þegar hún var vígð í Miklagarði sem var höfuðborg Austur-Rómverska keisraradæmisins, öðru nafni Býzantíska heimsveldisins. Borgin Mikligarður hét á öðrum tungumálum Konstantínópólis og var ein höfuðborga kristinna manna og grískrar menningar þar til hún varð múslímum ,Ottomönum, að bráð árið 1453 þegar hún féll loks eftir nær átta alda umsátur múslíma. Múslímarnir myrtu stóran hluta borgarbúa og seldu í ánauð, gáfu borginni nafnið Istanbúl og breyttu Ægisif í mosku og veittu hinum vestræna heimi margsháttaðar skeinur næstu aldar, sem helst ekki má nefna hjá stærsta hluta fréttamanna og háskólamanna nútímans, - jafnvel talið til kosta að vera fáfróður um þessa sögu eða snúa hanni alveg á hvolf.

Í fréttinni voru staðreyndir á haus. Óttomanar höfðu átt að hafa byggt kirkjuna sem var þar nefnd Ægisif Sofía, en heitir annað hvort Ægisif á íslensku eða Hagia Sofía á grísku og flestum öðrum tunugmálum. Ástæðan fyrir því að hún hefur íslenskt nafn er að hún var þegar velkunnug Íslendingum til forna vegna tengsla norrænna manna við Miklagarð þar sem þeir voru m.a. í þjónustu austurrómverska keisarans til að verjast óvinum keisradæmisins sem voru fyrst og fremst múslímar. Norrænu málaliðarnir voru nefndir væringar en einna frægastur þeirra var Þorsteinn drómundur, hálfbróðir Grettis, sem hélt til Miklagarðs og gerðist væringi til þess að hefna fyrir dráp Grettis en banamaður Grettis, Þorbjörn öngull, hafði áður ráðið sig í þjónustu keisarans. Menn keisarans tóku því ekki vel þegar Þorsteinn drap Þorbjörn en þarlend eiginkona Þorsteins, Spes, fékk hann keyptan úr prísundinni. Þegar þetta var að gerast hafði Ægisif verið mesta hús kristinna manna í tæpar fimm aldir og átti eftir að vera veglegasta guðshús heimsins í næstu nær fimm aldir.

Veldi Ottomana liðaðist endanlega í sundur efir fimm alda mjög blóðuga sögu við lok fyrri heimsstyrjaldarinnar en í framhaldi af því var Ægisif breytt í safn 1935 í tilraun Atatürk til þess að færa Tyrkland inn í nútímann og losa landið undan hinni hörðu kló íslam og sharía laga. Eflaust er það með velþóknun fréttamanna RÚV sem Erdogan er nú sem óðast að snúa þeirra þróun við og er að endurreisa kalífat múslíma. Síðasta kalífatið var lagt niður 1923 fyrir tæpri öld en það er keppikefli ýmissa samtaka múslíma að endurreisa alheimsveldi íslam sem legði heiminn undir sinn hramm. Vanhelgun á einni af höfuðkrikjum kristinna manna nú, Ægisif, er áfangi á þeirri leið. Sennilega er það bæði vegna vankunnáttu fréttamanna RÚV eða hroka þeirra, sem útvarpshlustendur fá aldrei að heyra það samhengið.